WAGNER & HEAVY METAL
  • Home
    • Donner und Wetter!
    • From Metal to Wagner
    • From Rush to Lohengrin
    • Franz Liszt - The First Rock Star
    • The Wagner - Strauss connection
    • The day of Wagner & Heavy Metal
    • Classical picks
  • Latest
    • Ein Holländer in Bayreuth 2014
    • Ein Holländer in Bayreuth 2017 - Meistersinger
    • Ein Holländer in Bayreuth 2017 - Der Ring
    • Ein Holländer in Bayreuth - Parsifal 2018
  • One Ring to rule them all
    • Wagner & Tolkien: Ring to Ring
    • Die Nibelungen (Fritz Lang 1924)
  • Metal Section
  • Nederlands
    • De kluis (recensies)
    • Trip naar Bayreuth (2014)
    • De tovenaar van Bayreuth (2014)
    • Bayreuther Meistersinger (2017)
    • Bayreuther Ring (2017)
    • Parsifal in Bayreuth (2018)
  • Contact

De Christina cyclus van Klas Torstensson

5/25/2018

0 Comments

 
De Nederlands-Zweedse componist voltooit, met een wereldpremière, zijn cyclus over de eigenzinnige 17-eeuwse Zweedse koningin Christina
Picture
Foto: Simon van Boxtel
De Zweedse koningin Christina weigerde te trouwen, wilde geen kinderen krijgen, kon dus niet voor een troonsopvolger zorgen en droeg de kroon vrijwillig over aan haar neef. Haar leven, onderwerp van controverse en wilde speculaties (hield ze er een relatie met een vrouw op na?) werd al eens verfilmd - in 1933 met Greta Garbo in de hoofdrol en haar graf werd - meer dan 300 jaar na haar dood - meer dan eens geschonden (voor nader onderzoek - was ze misschien niet stiekem een hermafrodiet?). De Nederlands-Zweedse componist Klas Torstensson was niet minder gefascineerd door het leven van de 17-eeuwse koningin uit het land van zijn geboorte en wijdde, gecomponeerd over een periode van meer dan 10 jaar, een cyclus aan haar. Die cyclus vond, met de wereldpremière van het laatste deel, L' autunno di Christine, haar voltooiing. Een muziekstuk waarin Christina, bij monde van sopraan Charlotte Riedijk, verslag doet van haar aardse harsttocht en postmortale razernij. Torstensson put voor het eerste deel van de Christina cyclus uit zijn eigen In Grosser Sehnsucht (een songcyclus over markante en tragische vrouwen) en bouwt voor het vervolg onder andere verder op de muziek die we ook kennen van zijn opera The Expedition. Een  klanklandschap waarin nadrukkelijk de contrasten worden gezocht tussen de componisten die hem vroeger als voorbeeld dienden, Varèse en Xenakis, en de Puccini-achtige lyriek waarmee hij in The Expedition opzien baarde. De tonaliteit als bouwsteen dus, de liefde kan immers niet zonder, doch zonder daarbij over te hellen naar hapklare brokken. Naast de melodieën die behagen stelt Torstensson uitvoerenden en luisteraar voor de nodige uitdagingen - uitdagingen fysiek van aard voor de uitvoerenden want wat moeilijk is gecomponeerd moet niet te makkelijk worden uitgevoerd en derhalve voor de luisteraar niet te soepel klinken. In de muzikale vergezichten die Torstensson uit auditief basalt hakt is het makkelijk, en met liefde, verdwalen. Live valt des te meer op dat wat schaars is, de begeleiding van Riedijk in het eerste deel door enkel de viool van Joseph Puglia, in kracht en zeggingskracht niet onderdoet voor wat later met een uitgebreider instrumentarium  aan het verhaal van Christina wordt toegevoegd. Meer nog dan  de plotseling invallende percussie die het lyrische begin van het derde deel abrupt beeïndigt is het de pregnante kracht van het vervolg die de luisteraar naar zich toe trekt en in zijn greep houdt. Met descenderende tonen dalen we af naar Christina's razernij over haar grafschennis en het door de pauken begeleidde basthema - bekend van The Expedition - creëert, in de traditie van de beste filmmuziek, suspense en verwachting. Torstensson mag dan tappen uit muzikaal complexe vaten, zijn orkestratie verliest zich niet in mathematische afstandelijkheid en blijft, met groot gevoel voor menselijke verhoudingen, gericht op zowel hoofd als hart. Verschillende instrumentgroepen laat hij in veranderende combinatie met elkaar een verscheidenheid aan timbres kleuren. Het zijn noordse klanken waaruit respect voor de natuur spreekt, klanken waarin de elementen huizen die ervoor zorgen dat zijn muziek organisch blijft klinken. De onvermijdelijke referenties van een 21-eeuwse Mahler, Sibelius of Bruckner dringen zich op. Het is machtig mooi, nog meer dan voor orkestrale kracht heeft Torstensson oor voor de menselijke stem, de sopraan van zijn vrouw Charlotte Riedijk, die hij nimmer, als verliest hij de kwetsbaarheid van de mens in zijn strijd tegen de elementen niet uit het oor, dreigt te begraven onder de auditieve betonvloer waarop hij het huis bouwt waarin de onbegrepen koningin in drie talen haar verhaal doet. In het Italiaans vertelt Christina over de bitterzoete kanten van de liefde, doet ze verslag over het schenden van haar graf - en haar woede daarover - met de in het Zweeds afgekondigde afmetingen van de grafkist als grappig intermezzo - met dank aan de acteerkwaliteiten van Riedijk. In het Frans kijkt ze terug op haar rol als koningin waarna ze in het Italiaans verhaalt over haar platonische liefde voor kardinaal Azzolino. Versleutelde woorden waarvan de betekenis muzikaal wordt ontsloten door speciaal door Torstensson op toon gebrachte claves (houten stokjes). Het verhaal van koningin Christina eindigt met haar grafschrift en het klinken van een belletje dat de tijd bevriest en waaruit de hoop weerklinkt dat de koningin die zich de wet niet liet voorschrijven eindelijk, vrij van grafschenders,  rust heeft gevonden.
Picture
​Torstenssons Christina cyclus werd vergezeld door psalmen van Huygens en madrigalen van Monteverdi en Gesualdo. De late madrigalen van Gesualdo (waarvan we een selectie uit het zesde boek hoorden) zijn getoonzette schuldbekentenissen en kreten van wanhoop. Het verlangen naar zielerust en de daaraan gerelateerde doodswensen van een man die absolutie zoekt voor de moorden die hij pleegde op zijn overspelige vrouw en haar minnaar. Een honger naar verlossing uit aards lijden met de idee van eeuwigheid als onuitspreekbare vloek. Dat heeft de componist-moordenaar dan gemeen met die kapitein van dat spookschip die zondag op me wacht als Wagners Der Fliegende Holländer in Carré uitvaart. Maar daarover later meer.      
Muziekgebouw aan 't IJ - 24 mei 2018

Klas Torstensson
 De Christina Cyclus

Carlo Gesualdo uit Madrigali a cinque voci, Libro sesto: 
Claudio Monteverdi Confitebor terzo alle francese (uit Selva Morale e spirituale)
Constantijn Huygens 5 Psalmen voor solostem


Uitvoerenden:

Sinfonietta Riga
Normunds Šnē dirigent

Joseph Puglia viool
Charlotte Riedijk sopraan
​
Consensus Vocalis
Agnes van Laar sopraan
Chantal Nysingh mezzosopraan
Franske van der Wiel alt
Japser Dijkstra tenor
Christiaan Peters bas
Punto Bawono luit
Klaas Stok dirigent

- Wouter de Moor
0 Comments

    De  KLUIS

    Recensies en commentaren (vanaf 2006)

    INHOUD VAN DE KLUIS

    ARCHIEF

    All
    AA Michel Van Der
    Adès Thomas
    Ariadne Auf Naxos
    Bayreuth
    Boulez Pierre
    Bruckner Anton
    Cavalleria Rusticana
    Cavalli Francesco
    Concertgebouw
    Daphne
    Das Rheingold
    Das Wunder Der Heliane
    De Nationale Opera
    Der Fliegende Holländer
    Der Freischütz
    Der Rosenkavalier
    Der Silbersee
    Dialogues Des Carmélites
    Die Gezeichneten
    Die Tote Stadt
    Die Walküre
    Die Zauberflöte
    Dracula
    Eliogabalo
    Enescu George
    Gurre Lieder
    Humperdinck Engelbert
    Janacek Leos
    Jenufa
    Königskinder
    Korngold Erich W
    Lachenmann Helmut
    La Clemenza Di Tito
    Leoncavallo
    Le Sacre Du Printemps
    Liszt Franz
    Lohengrin
    Mahler Gustav
    Mascagni
    Mozart Wolfgang A
    Mysterium
    Nederlandse Reisopera
    Oedipe
    Opera Vlaanderen
    Paggliacci
    Parsifal
    Poulenc Francis
    Puccini Giacomo
    Ring Des Nibelungen
    Rollins Henry
    Salome
    Schönberg Arnold
    Schreker Franz
    Scriabin Alexander
    Strauss Richard
    Stravinsky Igor
    Tannhäuser
    Tannhäuser
    The Bad Plus
    The Exterminating Angel
    The Metropolitan Opera
    Torstensson Klas
    Tristan Und Isolde
    Upload
    Van Zweden Jaap
    Wagner Richard
    Weber Carl Maria Von
    Webern Anton
    Weill Kurt
    Wimbledon
    Zemlinsky Alexander Von

    TIJDLIJN

    October 2022
    June 2022
    November 2021
    October 2021
    September 2021
    January 2020
    November 2019
    September 2019
    April 2019
    February 2019
    January 2019
    December 2018
    October 2018
    September 2018
    June 2018
    May 2018
    March 2018
    January 2018
    December 2017
    November 2017
    October 2017
    September 2017
    August 2017
    June 2017
    October 2016
    March 2016
    February 2016
    January 2016
    December 2015
    November 2015
    September 2015
    April 2015
    September 2014
    January 2011
    December 2007
    May 2007
    February 2007
    August 2006

    RSS Feed

Wagner-HeavyMetal.com
  • Home
    • Donner und Wetter!
    • From Metal to Wagner
    • From Rush to Lohengrin
    • Franz Liszt - The First Rock Star
    • The Wagner - Strauss connection
    • The day of Wagner & Heavy Metal
    • Classical picks
  • Latest
    • Ein Holländer in Bayreuth 2014
    • Ein Holländer in Bayreuth 2017 - Meistersinger
    • Ein Holländer in Bayreuth 2017 - Der Ring
    • Ein Holländer in Bayreuth - Parsifal 2018
  • One Ring to rule them all
    • Wagner & Tolkien: Ring to Ring
    • Die Nibelungen (Fritz Lang 1924)
  • Metal Section
  • Nederlands
    • De kluis (recensies)
    • Trip naar Bayreuth (2014)
    • De tovenaar van Bayreuth (2014)
    • Bayreuther Meistersinger (2017)
    • Bayreuther Ring (2017)
    • Parsifal in Bayreuth (2018)
  • Contact